11/2/12

Οζολοί Λοκροί

Aναφορικά με το όνομα Ζέλι δύο θεωρίες έχουν διατυπωθεί. Η πρώτη και ίσως επικρατέστερη ότι προέρχεται από τη σλάβικη λέξη "Ζελιινάακοβ" που σημαίνει πράσινη πλαγιά. Η δεύτερη αναφέρει ότι το όνομα Ζέλι προήλθε από τους  Οζολούς ή Εσπερίους Λοκρούς που ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής.

Αξίζει, λοιπόν, να αφιερώσουμε λίγες γραμμές σ' αυτό το σχετικά άγνωστο φύλο των Λοκρών και να τους γνωρίσουμε λίγο καλύτερα. Ο Στράβων στα "Γεωγραφικά " (Θ, 3.1) αναφέρει ότι οι Εσπέριοι ή Οζολοί Λοκροί ήταν εγκατεστημένοι  στο δυτικό τμήμα της περιοχής της Λοκρίδας, δυτικά των Δελφών και χωριζόταν από την Οπουντία Λοκρίδα με το όρος Παρνασσός. Βόρεια συνόρευαν με την Δωρίδα, ανατολικά με την Φωκίδα, δυτικά με την Αιτωλία και νότια με τον Κορινθιακό κόλπο. Πρωτεύουσα τους ήταν η Άμφισσα και σημαντικότερες πόλεις η Ναύπακτος, το Ευπάλιον, η Οιάνθη και η Αλόπη. Έμβλημά τους ήταν ο αστερισμός "Έσπερος" (αποσπερίτης).

Το όνομα Οζολοί Λοκροί, σύμφωνα με τον Παυσανία, προήλθε από το ρήμα όζω που σημαίνει μυρίζω άσχημα, επειδή κατά μία εκδοχή δεν φορούσαν ενδύματα από ύφασμα αλλά προβιές ζώων. Ο δε Στράβων υποστηρίζει ότι η ονομασία προέρχεται από το δύσοσμο νερό που έρεε από Λόφο Ταφιασσό, μυθικό τάφο του Κενταύρου Νέσσου. 

Λόγω των ορεινών όγκων της περιοχής τους ήταν απομονωμένοι και πολιτισμικά κατώτεροι των συγγενών τους Οπουντίων Λοκρών. Αναφέρονται τον καιρό του Πελοποννησιακού πολέμου από τον  Θουκυδίδη ως ημι-βάρβαροι όπως οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες. 

Οι Οζολοί Λοκροί διατήρησαν την ονομασία τους μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή, από εκεί έπειτα κι έπαψαν να αναφέρονται ως ξεχωριστό φύλο.

Αργυρό νόμισμα Οζολών Λοκρών 5ος π.Χ. αιώνας


Aίας ο Λοκρός

"Toυς Λοκρούς τους κυβερνούσε ο γοργοπόδαρος Αίας ο γιός του Οϊλέα,
πιο μικρόσωμος, όχι τόσος όσος ο Αίας ο γιος του Τελαμώνα. 
Ήταν μικρός και φορούσε λινό θώρακα στο κοντάρι 
όμως ξεπερνούσε όλους τους Έλληνες και τους Αχαιούς.
Αυτοί κατοικούσαν στον Κύνο και στον Οπούντα και στην Κάλλιαρο
 και στη Βήσσα και στη Σκάρφη και στις όμορφες Αυγείες 
και στην Τάρφη και στο Θρόνιο κοντά στο ρέμα του Βοάγριου.
Αυτόν ακολουθούσαν 40 μαύρα καράβια των Λοκρών 
που κατοικούσαν απέναντι απ' την ιερή την Εύβοια."


Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Β’ στίχοι  525-535
Μετάφραση : Νίκος Καζαντζάκης



Γιός του βασιλιά των Λοκρών Οϊλέα και της Εριώπης. Έλαβε μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο ως επικεφαλής των Λοκρών με 40 πλοία, όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα.  

Ο βιασμός της Κασσάνδρας από τον Αίαντα
Πίνακας του  Solomon Joseph Solomon
Παρουσιάζεται ως εξαιρετικός μαχητής, τέλειος ακοντιστής και τοξότης και "γοργοπόδαρος" που μόνο ο Αχιλλέας μπορούσε να τον ξεπεράσει στο τρέξιμο.

Για να ξεχωρίζει από τον Αίαντα τον Τελαμώνιο στην Ιλιάδα αποκαλείται "μικρός" λόγω του μικρού του αναστήματος. Αυτή δεν ήταν η μόνη διαφορά που είχαν οι συνονόματοι ήρωες. Ενώ ο Τελαμώνιος ήταν σεμνός, λιγόλογος και καρτερικός, ο Λοκρός παρουσιάζεται ως αλαζόνας, ακόλαστος, αθυρόστομος και ασεβής προς τους θεούς.

Σύμφωνα με το μύθο κατά την Άλωση της Τροίας ο Αίας εισέβαλε στο ναό της Αθηνάς και βίασε την κόρη του Πριάμου Κασσάνδρα, γεγονός που προκάλεσε την οργή της Θεάς. Η Αθηνά για να εκδικηθεί για την ατίμωση έσπειρε σειρά δεινών στη Λοκρίδα. Οι Λοκροί προσέφυγαν στο Μαντείο των Δελφών και εξαναγκάστηκαν για να εξευμενίσουν τη θεά να στέλνουν κάθε χρόνο στην Τροία δύο παρθένες ως υπηρέτριες στο Ναό της. Η διαδικασία αυτή κράτησε 1000 χρόνια και έληξε οριστικά το 264 π.χ.

O θάνατος του Αίαντα


Ο ιδιόρρυθμος χαρακτήρας  του Αίαντα αποδεικνύεται και με το θάνατό του. Φεύγοντας από την Τροία η Αθηνά τον καταδίωξε για τη βέβηλη πράξη του και προκαλώντας μεγάλη τρικυμία βύθισε τα πλοία των Λοκρών στον Καφηρέα. Όλοι οι Λοκροί πνίγηκαν εκτός από τον ίδιο, που με τη βοήθεια του Ποσειδώνα κατάφερε να κολυμπήσει και να καταφύγει σ' ένα βράχο. Ακόμα και τότε όμως αντί να ευχαριστήσει τους θεούς για τη διάσωσή του, άρχισε να βρίζει και να  τους προκαλεί λέγοντας πως θα είχε σωθεί ακόμα και χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Ο Ποσειδώνας εξοργισμένος από την αλαζονεία και την αχαριστία του Αίαντα κομμάτιασε με την τρίαινά του το βράχο και ο ήρωας πνίγηκε.

Οι Λοκροί τιμούσαν τον Αίαντα ως γενάρχη τους και πάντα στις μάχες που έδιναν άφηναν μια θέση κενή θεωρώντας ότι ο ήρωας πολεμά μαζί τους. 
Ο Αίας ο Λοκρός
 όπως απεικονίζεται σε νόμισμα
των Οπουντίων  Λοκρών  που χρονολογείται   το 369 π.Χ.